Koçluk ve mentorluk mesleğinin son yıllarda yaşadığı hızlı gelişme, sektörün temel kural ve ilkelerinin oluşturulma ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Koçluk ve mentorluk hizmetlerinin en iyi şekilde uygulanabilmesi için sektörde öz denetime geçme çabaları da bu nedenle ön plana çıkmış ve Avrupa Yönderlik ve Koçluk Derneği (EMCC) ve Uluslararası Koçluk Federasyonu’nun (ICF) bu amaçla güçlerini birleştirerek son üç yılda ortak olarak hazırladıkları İşleyiş, Davranış ve Etik Kuralları Belgesi Avrupa Birliği nezdinde kabul görmüştür. Koçluk ve mentorluk uygulamaları için ortak etik duruş ve ölçütleri belirleyen belge, söz konusu hizmetleri sağlayanların liyakat, eğitim, sürekli profesyonel gelişim ve etik gibi standartları karşılaması koşulunu getirmektedir. Belge ayrıca sektörün etikle ilgili konularında bir disiplin ve şikayet prosedürü ile birlikte, bu uygulamaları denetleyecek bağımsız bir kurul oluşturulmasını da öngörmektedir.
Son on yılda koçluk ve yönderlik sektöründe yaşanan muazzam büyüme göz önüne alındığında, meslek birlikleri temel kuralları ve iyi uygulama göstergelerini belirleme ve öz düzenlemeye geçme gerekliliğini giderek daha fazla hissetmiştir. Bu nedenle, ICF ve EMCC güçlerini birleştirerek bu girişime öncülük etmiş, koçluk ve yönderlik mesleğini icra edenler ve bağlı bulundukları sektör derneklerine yönelik müşterek bir Davranış Kuralları üzerinde mutabakat sağlamışlardır.
Bu Davranış Kuralları, koçluk ve yönderlik çalışmalarında etik ölçütleri ve iyi uygulamaları belirlemek amacıyla biz dizi kılavuz oluşturmuştur.
Bu girişim, aynı zamanda koçluk ve yönderlik danışanlarını bilgilendirmek ve bir mesleki ve kişisel gelişim süreci olarak koçluk ve yönderlik mesleği konusunda kamunun güvenini kazanmak üzere tasarlanmıştır.
Koçluk ve yönderlik mesleğini icra edenlere yönelik kılavuzlar koçluk mesleği için gerekli yetkinlikleri, eğitim süreçlerini ve ihtiyaçlarını, sürekli mesleki gelişim koşullarını ve etik standartları kapsamaktadır.
Bu Davranış Kuralları, ana amacı koçluk ve yönderlikte etik ve iyi uygulama için kıstaslar getirmek olan ve bu mesleklerin uygulayıcılarının mesleklerini profesyonel ve etik şekilde icra ettiklerinden emin olmayı hedefleyen bir dizi ilke tesis etmektedir. Ayrıca, üyelerinin uygun Etik Kurallar kabul etmesi, derneklerin bu kuralları izlemesi ve ihlal halinde yaptırım uygulamalarına ilişkin koçluk ve yönderlik meslek derneklerine rehberlik sağlamaktadır.
Aynı zamanda, bu kurallar koçluk ve yönderlik danışanlarını bilgilendirmeyi ve koçluk ve yönderlik mesleklerine bir mesleki ve kişisel gelişim süreci olarak kamunun güvenini kazandırmayı amaçlamıştır. Kurallar, meslek derneklerinin koçluk ve yönderlikte iyi uygulamayı özendirme ve sağlama alma görevlerine sıkı sıkıya bağlıdır.
Bu Davranış Kuralları, koçluk ve yönderlik mesleğine ilişkin öz düzenlemenin gelişmesinin temeli niteliğindedir. Bu belge kamuoyuna açıktır ve herkesin erişimine açık Avrupa Birliği veritabanına kayıtlı olma şartı gibi Avrupa kanunlarına uygun olarak tasarlanmıştır.
Koçlar ve yönderler, mesleki ve etik davranışlarına ilişkin karar verme sürecinde geçerli ulusal kanun ve düzenlemelerin yanında bu Davranış Kuralları’nı da dikkate almalıdır. Bu Kurallar kanunun gerektirdiğinden daha yüksek bir davranış standardı getiriyorsa, bu Kurallar’ı kabul etmiş herhangi bir meslek derneğine üye koç ve yönderler de bu yüksek standartları karşılamalıdır.
Koçluk ve yönderlik, mesleki ve kişisel gelişim alanlarında, birey ve ekip odaklı olup yetkinlik ve karar vermede gelişim sağlama ile yaşam kalitesini arttırma konularında alternatif yöntemler keşfetmeye ve denemeye destek olması için danışanın kendi kaynaklarına dayanan faaliyetlerdir.
Bu sebeple, profesyonel bir koç/yönder, danışanlara kendi hedeflerini ve bu hedeflerini nasıl gerçekleştireceklerini belirlemelerini sağlayan, performansları veya kişisel gelişimlerini ilerletme konularında veya ikisinde de hizmet etme amacı taşıyan bir dizi konuşma gerçekleştirme yoluyla insanlarla ilişki kurma konusunda uzman olarak tanımlanır. Koçluğun tanımlarından birisi şöyledir:
“koçluk, danışanın hedeflerine ulaşması amacıyla, onun engelleyici olanı ortadan kaldırması ve etkili olanı ilerletmesine yardımcı olacak profesyonel yöntem ve teknikleri kullanarak danışanın öğrenim sürecini kolaylaştırmaktır”
Koçluk ayrıca şöyle de tanımlanabilir:
“Koçluk, danışanlarla, onların kişisel ve mesleki potansiyelini azami düzeye çıkaracak, yaratıcı ve düşünmeye sevkedici bir süreçte ortak olmaktır.”
Örgütsel bağlamlarda koçluk “birebir” veya “bir kişiye birkaç kişi” etkileşimleri barındırabilir.
Yönderlik, öğrenim diyalogları ve rol modelleme yoluyla daha deneyimli kişiden daha deneyimsiz kişiye beceri veya bilgi aktarımını konu edinebilen ya da eşkonumdaki iki kişi arasındaki öğrenim ortaklığı niteliğindeki bir gelişimsel süreç olarak tanımlanabilir.
Koçlar ve yönderler, yalnızca mesleki eğitimleri, çalışmaları ve mesleki deneyimlerine dayalı olarak, yetkinlik sınırlarını içerisindeki kitle ve alanlarda hizmet verir. Başka durumlarda ise, uygun olduğu hallerde, danışanlarına etkili hizmet edebilmek adına uygun yönlendirmelerde bulunarak diğer meslek erbaplarıyla işbirliği gerçekleştirirler.
Koçluk ve yönderliğe ilişkin özel yetkinlikler, Avrupa düzeyindeki meslek derneklerince yaygın şekilde tanınan bir Yetkinlik Çerçevesi ile karşılaştırılarak değerlendirilir.
Şüphe halinde, koçlar ve yönderler çalışmalarının yetkinliğini temin edecek ve danışanları ile başkalarını zarardan koruyacak gerekli adımları atar.
Koçluk ve yönderlik bilgisi ve icrası akıl sağlığı hizmetleri kapsamının dışında kalır. Bu nedenle, koçlardan/danışanlardan bireylere akıl sağlığı hizmetleri vermeleri istenirse, bu bireylere koçların/yönderlerin bu tür hizmetler sağlamadığı hatırlatılmalı ve nitelikli bir akıl sağlığı hizmeti sağlayıcısına başvurmaları önerilmelidir.
Koçluk ve yönderlik disiplinlerinde geniş kapsamlı ve araştırma temelli bilimsel ve mesleki bilgi tabanı bulunduğu, koçluk ve yönderlik icrasının bu bilgi üzerine inşa edildiği bilinmektedir. Bu sebepten ötürü, meslek uygulayıcıları, mesleklerinin uygulanmasına ilişkin hem kuramsal hem de uygulamaya yönelik yetkinlikleri kapsayan bir koçluk veya yönderlik eğitimi alırlar. Yetkinliğin son sınavı, teorik bilgiden ziyade fiili olarak koçluk veya yönderlik icra edebilmektir.
Koçlar ve yönderler, ilgili eğitimler yoluyla yetkinliklerini sürdürmek ve ilerletmek için kesintisiz olarak çaba gösterir. Koçların ve yönderlerin, koçluk veya yönderlik programları yürütürken düzenli olarak danışabilecekleri daha kıdemli ve/veya deneyimli bir koça veya yöndere anında erişebilir durumda olmaları önerilir. Bu danışmalar, danışanlara ilişkin koçluk/yönderlik icrasından doğan meseleleri destekleme veya açıklığa kavuşturmanın yanı sıra etik ve mesleki davranış ile sürekli mesleki gelişimi sağlamaya yardımcı olma gibi alanlara yoğunlaşabilir.
Koçlar ve yönderler, en azından aşağıdaki hususları yapmalarını gerektirecek bir Etik Kurallar belgesine açık şekilde bağlı kalacaktır:
a. Her zaman kendi mesleki yetkinlik sınırları içerisinde kalarak faaliyet gösterme
b. Koçluğun/yönderliğin gerçekleştirileceği doğru ortamı yaratma arayışında olma
c. Danışanlarla ve uygun olduğu hallerde sponsor organizasyonlarla açık sözleşmeler düzenleme ve bu sözleşmelere bağlı kalma. Bu tür sözleşmeler şunları kapsar:
– Programın bağlamı ve mutabık olunan hedefler
– Koçun/yönderin rolü
– Etik Kurallar hükümleri
– Programın ayrıntıları: Süre, oturum sayısı, mekan vb.
– Varsa, ücretler ve ödeme koşulları
– Danışanın Fesih hakkı
d. Kanun belirli bilgileri açıklamayı gerektirmediği sürece, tüm danışan bilgilerini sıkı bir şekilde gizli tutma
e. Gerçek dışı veya yanıltıcı beyanlarda bulunmama (örneğin, nitelikler, yetkinlik düzeyi, koçluk veya yönderlik sürecinin sonuçları vb. ilişkin)
f. Başkalarının çalışmalarını sahiplenmeme
g. Danışanları hiçbir şekilde istismar etmeme (örn, mali, cinsel vb.)
h. Tüm çıkar çatışmalarından kaçınma
i. Faaliyetler esnasında oluşturulmuş tüm kayıtları, gizlilik, güvenlik ve mahremiyet esaslarına ve yürürlükteki kanun ve sözleşmelere uygun şekilde muhafaza etme, depolama ve elden çıkarma
European Mentoring and Coaching Council (EMCC) hakkında
EMCC 20 ülkede 5000’den fazla üyesi bulunan ve profesyonel derecede iyi uygulamaları destekleme amacıyla mevcudiyetini sürdüren bir kurumdur. EMCC koçları ve mentorları, koçluk ve mentorluk hizmetlerinden faydalananları, koçluk ve mentorluk eğitimi sağlayıcılarını, araştırmacıları ve konuya ilgi duyan diğer kurum ve kuruluşları desteklemektedir.
