Gelişimsel Mentorluğun Bütün Paydaşları için Faydaları?

Mentorluk yalnızca menti için fayda sağlamaz. Aynı zamanda mentor, kuruluş ve diğer paydaşlar için de faydaları bulunur. Destek olduğum mentorluk programları ve mentorluk eğitimlerinde hep sorduğumuz bu soruya çok kapsamlı cevaplar edindik.Bu konuda EMCC bünyesinde yaptığımız çalışmalarda da benzer sonuçlar elde ettik. Burada David Clutterbuck tarafında bu soruya verilen cevabın özetini paylaşmak isterim. Bunlar tabii ki genellemeye dayalı bir liste, sizden ricam lütfen bunların hangilerinin sizin için geçerli olduğunu düşünmeniz ve dikkatinizden kaçan konuları nasıl gündeminize alabileceğinizi düşünmeniz: 

İş yerlerinde mentorluğun kullanılmasının bazı temel amaçları aşağıdaki gibidir:

• İşe yeni başlayanların, özellikle düşük kıdemli ve yeni mezun kişilerin desteklenmesi – mentorluk daha çok üst düzey yöneticiler için kullanılıyor olmasına rağmen

• Roller arasında önemli geçişlerin sağlanması – örneğin, bir birimi yönetmekten yöneticileri yönetmeye geçmek
• Çeşitlilik yönetimi ve fırsat eşitliği programları

Ayrıca, topluma yönelik olarak bireylerin desteklenmesi doğrultusunda geniş ve çeşitli uygulama alanları bulunur:

• Risk altındaki gençlerin sorunlu durumlardan uzaklaştırılmasını, okula kazandırılmalarını ve kendi gelecekleri için uğraşmalarını sağlamak

• Meslek sahibi kadınların öz güvenlerini geri kazanmalarını ve iş bulmalarını sağlamak

• Disleksi olan, engelli veya diğer başka dezavantajları bulunan kişilerin iş bulmalarını sağlamak
• Azınlık veya toplumda dezavantajlı gruplara mensup öğrencileri üniversite eğitimlerini tamamlamaları için teşvik etmek 

Bu programlar kişilerin yaşamları üzerinde önemli bir etki yaratır. Kurumsal bir ortamda mentor veya menti rollerinden birisinde bulunan kişilerin, toplum içerisinde de mentor rolü üstlendikleri bilinmektedir.

Mentiler için faydaları

Farklı öz geçmişlere sahip mentiler birçok değişik durumun içinden geldikleri için, mentorluk ilişkisinden elde etmeyi bekledikleri fayda da çeşitli olmaktadır. Mentilerin elde edeceği bazı faydalar şöyle:

• Hiyerarşik yapının dışında, açık bir ortamda kariyer ve gelişim konularını tartışarak netlik kazanma

• Kendi gelişimleri üzerine yansıtıcı düşünme ve kendi problemlerini çözme 

• Daha iddialı kariyer hedefleri belirlemeleri ve kendi potansiyellerine inanmaları için teşvik edilme

• Pratik tavsiyeler alma ve kurumsal ilkeler, davranışlar konusunda destek alma (kurumların resmi ve gayriresmi yapısını anlama)

• Rol modeli edinme

• Yapıcı bir meydan okuma ile yüzleşme

• Profesyonel ve kişisel ağların geliştirilmesi
• Bilgi aktarımı, özellikle yargıda bulunma konusunda

Araştırmalara göre mentiler mentorluk aldıkları için kendi potansiyelleri ve yetenekleri konusunda daha çok öz güven sahibi oluyor ve kendi rollerinde daha güvenli hissediyorlar. İngiltere’de üst düzey yöneticilerin %80’inin kariyer başarılarında mentorluk hizmeti almalarının etkili olduğu, Avustralya, Güney Afrika ve Kuzey Amerika’daki örnek çalışmaların da bunu desteklediği bilinmektedir.

Mentorluk hizmeti, özellikle kişilerin rollerinde önemli geçişler yaşadıkları süreçlerde büyük öneme sahiptir. The Leadership Pipeline kitabı (Ram Charan ve diğerleri, Jonh Wiley, New York, 2001) liderlik kariyerinde altı önemli değişim sürecine (kitapta “geçitler” kelimesi kullanılmış) yer veriyor. 

Bunların dördü şöyle:

• Kendini yönetmekten başkalarını yönetmeye geçiş

• Başkalarını yönetmekten yöneticileri yönetmeye geçiş

• Yöneticileri yönetmekten bir iş fonksiyonunu yönetmeye geçiş

• Bir fonksiyonu yönetmekten bütün işi yönetmeye geçiş

Bu geçitlerden her biri düşünme yönteminizde, davranışlarınızda, problemleri tanımlama ve çözme yönteminizde, çalışma zamanınızda ve karar verme tarzınızda önemli değişiklikler gerektirir. Belki de mentorun asıl rolü, kendi benzer tecrübelerini paylaşarak, bu geçitlerden geçerken sizin kendi yolunuzu bulmanızı sağlamaktır.

Elbette bütün geçitler yukarıya doğru olmuyor. Alışılmadık bir rol üstlenilmesi mentorluk için iyi bir fırsat sağlar, zira bu sayede role alışmak ve onun gerektirdiği hızı yakalamak mümkün olur.

Mentorlar için faydaları

Mentorlar için en çok bilinen faydaları şöyle:

• Mentorluk deneyiminden elde edilen kişisel öğrenme – mentorların genellikle mentiler kadar ve hatta onlardan daha fazla öğrenme gerçekleştirdiği sıklıkla rapor edilmektedir

• İçinde bulunduğu hiyerarşik yapının dışında gelişimsel davranışları ve ekstra yetenekleri tecrübe etmek

• Öz farkındalığını geliştirmek

• İşin diğer kısımları ve/veya diğer kültürler hakkında kavrayışını geliştirmek 

• Kendi gelişimi hakkında derinlemesine düşünme fırsatı

• İş memnuniyetinin artması –mentinin başarıları karşısında gurur duyma, geri dönüşü cazip olan yeni zorluklarla yüzleşme

• Profesyonel ve kişisel ağların güçlendirilmesi ve geliştirilmesi

• Gelecek vaat eden yetenekleri tanıma

• Kendi mesleki uygulamalarını geliştirmek (menti için açıklamalar yapmak bilinçaltından daha yüksek bir bilinç düzeyine doğru ilerlemeyi doğurur).

Bunlara ek olarak, mentorlar, kendi rollerinde daha güvenli hissettiklerini ve başka birinin başarısının bir parçası olmaktan memnuniyet duyduklarını da sıklıkla belirtiyorlar.

İş yerinde yöneticiler için faydaları

İş yerinde yönetici, iş hayatında lider pozisyonda bulunan kişiler mentorluk ilişkisindeki önemli paydaşlardan birisidir ve bu kişilerin mentorluk programının faydalarına dair kavrayışları kendi astlarının gelişimini desteklemelerine de yardımcı olacaktır. 

Bu alanda sıklıkla belirtilen faydalar şöyle:

• Mentinin işinde doğrudan sorumluluğu bulunmayan bir kişinin görüşlerini alma

• Mentinin öz farkındalığının artması

• Mentinin iş arkadaşları ve bölüm yöneticisinin kendisi ile ilişkilerinin daha iyi olması

• Mentinin daha net olması ve amaçlarının bilincinde olması

• Değerlendirmelerde daha derinlikli ve etkili diyaloglar geliştirme

• Mentiye sorumluluk verebilmek için olanakların artması

Bazen yöneticiler, mentor ve menti arasındaki görüşmelere bir şekilde maruz kalacaklarından endişe duyarlar. Bu endişe, mentorluk ilişkisini destekleme konusunda isteksiz olmalarına neden olur. Bu nedenle mentor ve mentinin bölüm yöneticisine güvence verme sorumlulukları bulunur ve ilişkinin kendilerine sağlayacağı yararları anlaması için yöneticisine yardımcı olmaları gerekir.

Kuruluş için faydaları

Kuruluşlarda meydana gelen birçok değişimin başlangıç noktasında mentorluk hizmetlerine başvurulur. Mentorluk programları, güven tesis etme ve kültürel farkların üstesinden gelme gibi kurumsal faydalar sağlar. Bu sayede birçok kuruluş bireysel mükemmelliği ve takım mükemmelliğini güçlü biçimde destekleyen bir kültür ortamı yaratabilmiştir. Mentorların liderlik becerilerinin geliştirilmesi ve mentilerin öz güvenlerinin, yetkinliklerinin ve katılımlarının arttırılması insan kaynağımızı daha yetenekli ve öz farkındalık sahibi haline getirerek kurumsal performansımızı olumlu manada etkiler.

Mentorluğun ayrıca, yeteneğin tutulması, yeni yeteneklerin işe alımı, haleflik planlaması ve çeşitlilik yönetimi gibi çok defa kanıtlanmış faydaları bulunur.